Çin’in Mars Keşif Görevi: Zhurong ve Utopia Planitia
Çin’in Mars’taki keşif aracı Zhurong, Kızıl Gezegenin en büyük çarpışma havzalarından biri olarak bilinen Utopia Planitia’yı keşfetmek amacıyla Mars’a iniş yapan ilk Çin misyonuydu. Bu bölge, 1976 yılında NASA’nın Viking 2 uzay aracı tarafından ziyaret edilmişti. On yıllar süren teknolojik gelişmeler, Zhurong’un bu bölge hakkında yeni ve heyecan verici bilgiler sunma potansiyelini beraberinde getiriyordu. Keşif aracı, yüzeyin altındaki gizemleri araştırmaya odaklandı ve bu çabalar sonucunda yüzeyin altında gömülü 16 çokgen yapıyı keşfetti.
Araştırmacılar, bu yapılar üzerinde yaptıkları incelemelerde, başlangıçta yüzeyde bulunan arazinin donma-çözülme döngüleri nedeniyle çatlaklar oluşturduğuna inanıyor. Mars’taki diğer bölgelerde de görülen bu süreçler, görünüşe göre gezegende çok uzun bir süredir devam ediyor. Zhurong’un radarından elde edilen veriler, bu çatlak arazinin bir kısmının ve çokgen yapısının gömülebileceğini ortaya koydu. Oluşum, yerin 35 metre derinliğinde yer alıyordu.
Önceki çalışmalar bu bölgenin dikey katmanlarına odaklanmıştı ve elde edilen bulgular, yaklaşık 3 milyar yıl önce havzayı dolduran birkaç büyük sel olayının gerçekleştiğini göstermekteydi. Yeni yapılan araştırma, 1,9 kilometre boyunca gerçekleştirilen radar analizleri ile katmanların yatay düzenini ortaya çıkardı. Mars, geçmişte volkanik bir gezegen olarak biliniyor ve Güneş Sistemi’ndeki en yüksek yanardağ olan Olympus Mons da bu gezegende bulunmaktadır. NASA’nın InSight misyonu tarafından kaydedilen Mars depremleri gibi bazı jeolojik olaylar günümüzde de devam etmektedir. Bu bağlamda, araştırmacılar gömülü yapının lav kökenli olabileceğini göz önünde bulundurmuşlardı.
Dünya üzerinde de Devler Geçidi gibi benzer yapılar bulunmaktadır. Ancak Zhurong’un keşfettiği bölgede bazaltik çıkıntılara dair herhangi bir kanıt bulunmamıştır. Bu nedenle, araştırma ekibi, söz konusu yapıların değişen iklim koşullarındaki termal süreçlerden oluşan tortul yapılar olduğuna dair oldukça güçlü bir kanaate vardı. Bu çalışmanın belki de en ilgi çekici bulgularından biri, çokgen yapılarının donma-çözülme olaylarıyla ilişkili olması durumunda, eski Mars’ın ikliminin çok daha değişken olması gerektiğidir.
Utopia Planitia, Mars’ın alçak ve orta enlemlerinde, gezegenin ekvatorunun 25 derece kuzeyinde yer alıyor. Ancak, Mars’ın eğimi geçmişte daha yüksek olabilirdi. Bu durum, bölgenin çok farklı mevsim döngüleri yaşamış olabileceğini düşündürüyor. Katmanlar, geçmişte daha birçok olayın yaşandığını gösteriyor. Çokgen yapılar, kendilerine hiç benzemeyen farklı malzeme katmanlarına gömülüydü. Bu durum, onları oluşturan ıslak ortamın yok olmuş olabileceği veya başka bilinmeyen jeolojik olayların gerçekleşmiş olabileceği ihtimallerini gündeme getiriyor.
Bu çalışma, Nature Astronomy dergisinde yayınlanmıştır.
