Kripto Para Yakmanın Önemi ve Süreci
Gerçek dünyada bir varlığa bağlı olmadıkça, bir kripto para biriminin fiyatını uzun vadede istikrarlı bir şekilde tutmak neredeyse imkansızdır. Piyasalardaki coin’ler ve token’lar genellikle bu durumdan etkilenmekte ve fiyat düşüşleri sıkça gözlemlenmektedir. Ancak, kripto arzının kasıtlı olarak artırılabileceği bazı yöntemler mevcuttur ve bu yöntemlerden biri yakma işlemi olarak bilinmektedir. Kripto para yakma, belirli bir miktar coin’in veya token’ın, yalnızca para alabilen ve gönderemeyen bir cüzdana taşınmasını ifade eder. Bu cüzdanların özel anahtarlarına hiçbir zaman erişim sağlanamaz; dolayısıyla kripto gönderildikten sonra asla geri alınamaz. Parçalı olanlar da dahil olmak üzere tüm kriptolar bu süreçte transfer edilebilir. Yakma işlemi, temelde kripto para birimini yok eder ve onu kalıcı olarak dolaşımdan çıkarır.
Bu yok etme işleminin arz üzerinde önemli bir etkisi bulunmaktadır. Kripto para birimlerinin fiyatını etkileyen en büyük faktörlerden biri arz ve talep dengesidir. Kripto piyasası, büyük ölçüde yatırımcılar ve ticaret yapanların talebine dayanır; bu da arz – talep dengesinin kolayca bozulmasına neden olabilir. Eğer arz artmaya devam ederken bir coin’e olan talep düşerse, fiyat darbe alabilir veya ciddi şekilde düşüş gösterebilir. Ancak coin yakma, belirli senaryolar altında bir coin’in fiyatının bir dereceye kadar iyileşmesine yardımcı olabilir. Bunun nedeni oldukça basittir: Coin’leri yakmak, dolaşımdaki arzı azaltır. Daha düşük bir arz, artan bir kıtlık anlamına gelir ve bu da daha yüksek talep oranları ile sonuçlanabilir.
Elbette fiyatın etkilenmesi için yalnızca birkaç kripto paranın değil, büyük miktarda kriptonun yakılması gerekir. Ayrıca, eğer bir coin’in sınırlı bir arzı varsa, geliştiriciler büyük bir yakma yapmaktan çekinebilirler. Bunun yanı sıra, yatırımcıları ödüllendirmek veya teşvik etmek amacıyla da kripto para birimleri yakılabilmektedir. Bir kriptonun fiyatı yükseldiğinde, bu durum daha fazla kişiyi yatırım yapmaya teşvik edebilir, talebi artırabilir ve fiyatı daha da yükseltebilir. Son olarak, yakma kanıtı (PoB) konsensüs mekanizmasına uygun olarak yakma işlemi gerçekleştirilebilir. PoB, hem madencilerin ağ içinde iyi niyetli olmasını sağlamak hem de Bitcoin ve Dogecoin gibi popüler iş kanıtı (PoW) mekanizmasının yüksek enerji tüketimiyle mücadele etmek için periyodik yakmalar kullanır.
Yakılabilen Kripto Paralar
Yakma işlemini kullanan birçok farklı kripto para birimi bulunmaktadır. Örneğin, genel olarak bir kripto para borsası olarak bilinen ancak kendi blok zincirlerine sahip olan Binance Coin (BNB), “Otomatik Yakma” olarak adlandırılan bir sistemde iki mekanizma kullanarak çeyrek dönemlerde yakmalar gerçekleştirir. Otomatik Yakma, dolaşımdaki toplam BNB arzını yarıya indirmek amacıyla 100 milyon BNB yakarak ve BNB fiyatının aşırı düşmesini engelleyerek fiyatın en kötü ihtimalde stabil kalmasını hedefler. Bu mekanizma, BNB fiyatı ve blok sayısına göre yakılacak coin sayısını değiştirerek hiçbir zaman aşırı veya yetersiz yakma olmamasını sağlar.
Bir diğer örnek ise, 2021 yılında Ethereum’un ortak kurucusu Vitalik Buterin’e Shiba Inu Coin’in arzının yarısı mucitleri tarafından gönderilmesidir. Ancak Buterin, kendisine verilen SHIB’in %90’ını yakmaya karar verdi. Toplamda 400 trilyon SHIB yakıldı ve bu miktar o dönemde yaklaşık 7 milyar dolar değerindeydi. Kalan %10’luk kısım ise yardım kuruluşlarına bağışlandı.
Mayıs 2022 tarihinde, Terra Labs’ın LUNA ve UST kriptoları, iki coin arasındaki fiyat dengelemesi bozulduktan sonra ciddi bir çöküş yaşadı. Bu çöküş, devasa finansal kayıplara yol açtı ve birçok yatırımcı ile destekçi, fiyatın bir ölçüde toparlanabilmesi için büyük ölçekli LUNA yakmalarını önermeye başladı. Terra’nın kurucusu Do Kwon, bu fikri desteklemese de yoğun kamu baskısı nedeniyle Terra sahipleri için Twitter üzerinde kamuya açık bir yakma adresi paylaştı; ancak yakmanın LUNA’ya pek bir faydası olmayacağı konusunda uyardı. Yine de birçok kişi LUNA yakmaya ve arzı azaltarak değerini artırmaya çalışmaya devam etti. Bu işlemin pozitif bir etkisi olup olmayacağını ise zaman gösterecektir.
