Ay Tozu ve Hamamböceği: Bilimin Sıradışı Deneyi
Bir hamamböceğinin içerisinde geçmişe ait Ay tozu olabileceği ihtimalini hiç aklınıza getirdiniz mi? New Hampshire’den Remarkable Rarities Auction (Olağanüstü Nadir Eşyalar Müzayedesi) üzerinde tekliflere açık olan eşyalardan biri, Ay’dan getirilen ve dünyanın en sevilen böceklerinin beslenmesi deneylerinde kullanılan bir miktar Ay tozu. Neil Armstrong ve Buzz Aldrin, 1969 yılında Ay’a ilk adımlarını attıklarında, dönüş yolculukları için bol miktarda Ay kayası topladılar. Ay’daki ilk insanlar, aralarında 50 taş, Ay toprağı örnekleri ve yüzeyin daha derinlerinden alınan Ay toprağı örnekleri de dahil olmak üzere 21,6 kilogramlık bir toplam örnek geri getirdiler. Bu değerli örnekler, bilimsel incelemeler için Dünya’ya geri taşındı.
Ay örnekleri, çeşitli deneylerde kullanıldı; bunlar arasında dikkat çekici bir şekilde, bir hamamböceğine beslenmeleri için verilmesi de yer aldı. Entomoloji doçenti Marion Brooks, NASA’nın yerleşik entomologunun özel danışmanı olarak bu ilk Ay örneklerini elde eden bilim insanlarından biriydi. Brooks’un projesi, Ay toprağının tüketilmesinin böcekler üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlıyordu. Ay yüzeyinin cansızlığı hakkında bildiklerimiz düşünüldüğünde, bu deney tuhaf bir fikir gibi görünebilir; ancak o dönemde pek çok bilinmeyen vardı.
Örneğin, Apollo 11’in mürettebatı, uydumuzun tehlikeli mikroorganizmalar içerebilme riskinden dolayı döndükten sonra 21 günü karantinada geçirdi. Brooks’un deneyi, ticari istiridyeler, pembe karidesler, Alman hamamböcekleri ve sinekler de dahil olmak üzere çeşitli hayvanları alıp, öğütülmüş Ay toprağını yemelerini sağlamak üzerine kuruluydu. Deneyde bir grup hayvan, yiyeceklerine karıştırılan öğütülmüş sterilize Ay tozunu tüketirken, diğer bir grup sterilize edilmemiş Ay tozunu yiyor ve şanssız bir kontrol grubu ise, hiç Ay tozu yemiyordu.
Ancak tahmin edebileceğiniz gibi, sonuçlar oldukça ilginçti. En yüksek ölüm oranı, tanklarına dezenfektan dökülen kontrol grubundaki küçük balıklarda gözlemlendi. Deneyin ardından, müzayedede satışa çıkarılacak olan hayvanların dokularının slaytları hazırlandı. Ay’da hiçbir organizmanın var olmadığına inanan Brooks, örneklerin hamamböceklerinin midelerine zarar vermediğini görünce şaşırmıştı. O dönemde yaptığı bir açıklamada, “Ay örneği öğütüldüğünde keskin, pürüzlü kenarlar olacağını düşündük,” dedi ve ekledi: “Ama hiçbir aşınma veya çizik belirtisi yoktu.”
