Diyabetin Geleceği: Artan Vakalar ve Önemli Risk Faktörleri
Bu hafta yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, diyabet vakalarının önümüzdeki birkaç on yıl içinde hızla artması bekleniyor. Araştırma, 2050 yılına kadar dünya genelinde bir milyardan fazla insanın, yani mevcut vakaların neredeyse iki katı kadar kişinin bu kronik hastalık ile yaşayacağını öngörüyor. Özellikle Afrika ve Orta Doğu’nun bazı bölgelerinde diyabet yaygınlığının yüksek olması beklenirken, pek çok ülkede de önemli artışlar görülebilir.
Diyabet Nedir?
Diyabet, basit bir şekilde, kronik olarak yüksek kan şekeri seviyelerine sahip olma durumu olarak tanımlanabilir. Bu durum, genellikle şekeri kan dolaşımından hücrelere taşımaya yardımcı olan insülin hormonunun üretiminde veya bu hormona verilen yanıtta yaşanan sorunlardan kaynaklanır. Örneğin, tip 1 diyabet hastalarında, insülin üretmekten sorumlu hücreler, aşırı aktif bir bağışıklık sistemi tarafından saldırıya uğrar. Tip 2 diyabet hastaları ise insüline karşı direnç geliştirir ve zamanla insülin üretimlerini tamamen durdurabilirler.
İlaçlar ve gelişmiş kan şekeri izleme teknikleri sayesinde, diyabet artık geçmişte olduğu kadar ölümcül bir hastalık değil. Ancak, iyi yönetilmediği takdirde, sinir hasarı, kronik böbrek hastalığı gibi ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Ayrıca kalp krizi, inme ve demans gibi diğer birçok sağlık sorunlarının riskini de artırdığı bilinmektedir.
Gelecekteki Diyabet Yükü
Perşembe günü Lancet dergisinde yayımlanan bir araştırmanın yazarlarına göre, diyabetin gelecekteki yükü artmaya devam edecek. Bu tahminler, Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde bulunan Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (IHME) tarafından gerçekleştirilen bir çalışmadan elde edilen verilerle destekleniyor. Ekip, bu tahminlerine ulaşmak için IHME tarafından yürütülen ve birçok sağlık durumu ile hastalıkların yaygınlığını ve neden olduğu zararları izleyen uzun vadeli bir araştırma projesi olan Küresel Hastalık Yükü çalışmasından faydalandı.
Mevcut Yaygınlık ve Gelecek Tahminleri
GBD verilerine göre, 2021 yılında dünya genelinde diyabetle yaşayan yaklaşık 529 milyon insan mevcut. Yaşa göre düzenlendiğinde, küresel yaygınlık %6,1 seviyesinde görünmektedir. Ancak yazarlar, 2050 yılına kadar 1.31 milyar insanın bir tür diyabet hastası olacağını tahmin ediyor. Özellikle Kuzey Afrika ve Orta Doğu bölgesinde yaşa göre standardize edilmiş en yüksek yaygınlık oranı %16,8 olarak öngörülüyor, bu da dünya çapında 200’den fazla ülke ve bölgenin neredeyse yarısında oranların %10’un üzerinde olacağını gösteriyor.
IHME’de baş araştırma bilimcisi olan Liane Ong, “Diyabetin hızla artması, özellikle hastalığın iskemik kalp hastalığı ve inme riskini artırması bağlamında, dünya genelindeki sağlık sistemleri için sadece endişe verici değil, aynı zamanda zorlayıcı bir durumdur” şeklinde bir açıklama yaptı. Bu vakaların %95’inden fazlasının tip 2 diyabet olduğu öngörülüyor. Tip 2 diyabet ile ilişkili en önemli risk faktörü ise yüksek vücut kitle indeksi olarak belirlenmiş durumda.
Yazarlar, düşük egzersiz düzeyi, kötü beslenme alışkanlıkları ve genetik faktörler gibi birçok önemli unsurun da diyabet gelişim riskini etkileyebileceğini vurgulamaktadır. Diyabet vakalarını önlemek veya yönetmek için, çevresel iyileştirmelerin ve sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılmasının kritik öneme sahip olduğunu ifade ediyorlar. IHME araştırmacısı Lauryn Stafford, “Bazı insanlar bir veya birkaç risk faktörüne odaklanmakta hızlı olabilir, ancak bu yaklaşım, insanların doğup yaşadıkları dünyadaki eşitsizlik yaratan koşulları göz ardı eder” dedi ve ekledi: “Bu eşitsizlikler, insanların tarama ve tedavi imkanlarına erişimini ve sağlık hizmetlerinin mevcudiyetini etkiler. Bu nedenle, diyabetin popülasyonlar üzerindeki etkilerini daha kapsamlı bir şekilde anlamaya ihtiyacımız var.”
