Dünya’nın Manyetik Alanında Yeni Bir Keşif: Magneto-Coriolis Dalgaları
Bilim insanları, her yedi yılda bir Dünya’nın dış çekirdeğinden geçen ve bu süreçte gezegenimizin manyetik alanının gücünü çarpıtan tamamen yeni, gizemli bir manyetik dalga türü tespit ettiler. Araştırmacıların, Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınladıkları makaleye göre, Dünya’nın dönme ekseni boyunca hareket eden bu dalgalar “Magneto-Coriolis” dalgaları olarak adlandırılıyor. Bu dalgalar, yılda 1.500 kilometreye kadar seyahat edebilen uzun sütunlar halinde Doğu’dan Batı’ya hareket ediyor.
Ekip, Avrupa Uzay Ajansı (ESA) uydularından oluşan bir filoyu kullanarak, bu gizemli dalgaları, Dünya’nın sıvı dış çekirdeğinin en dış katmanında, tam olarak bu katmanın kayalık manto ile birleştiği yerde, yani gezegenin yüzeyinin yaklaşık 2.900 kilometre altında belirlemeyi başardı. Araştırmacıların belirttiğine göre, bu dalgaların varlığı, gezegenin dış çekirdeğindeki sıvı demirin hareketiyle oluşan manyetik alanındaki gizemli dalgalanmaları açıklamaya yardımcı olabilir.
Son 20 yılda alınan manyetik alanın uydu ölçümleri, alanın gücünün her yedi yılda bir düştüğünü göstermekteydi; bu da yeni keşfedilen dalgaların salınımlarıyla uyumlu görünüyor. Fransa’daki Grenoble Alpes Üniversitesi’nden araştırmanın başyazarı Nicolas Gillet, bu konu hakkında yaptığı açıklamada, “Jeofizikçiler bu tür dalgaların varlığı hakkında uzun zamandır teoriler kuruyorlardı, ancak bunların çok daha uzun zaman ölçeklerinde gerçekleştiği düşünülüyordu.” dedi. Gillet, sözlerine şöyle devam etti: “Araştırmamız, bu tür diğer dalgaların muhtemelen daha uzun periyotlarla var olabileceğini gösteriyor – ancak keşifleri daha fazla araştırmaya dayanıyor.“
Dünya’nın dış çekirdeği, sürekli hareketle çalkalanan bir erimiş demir küresidir. Bu dönen, elektriksel olarak iletken sıvının akışının, Dünya’nın gezegeni saran ve uzaya yüz binlerce mil boyunca uzanan, gezegenimizi zararlı radyasyondan koruyan manyetik kalkanının kaynağı olduğu düşünülmektedir. Gezegenin manyetik alanı, hem kısa hem de uzun vadeli zaman ölçeklerinde sürekli olarak değişim göstermektedir. Uzun vadede, manyetik alan yüzlerce yıldır yavaş yavaş zayıflıyor. Yer ve uydu tabanlı cihazlar tarafından alınan son ölçümler, manyetik alanın gücünde ve şeklinde, birkaç yılda bir meydana gelen düzenli değişiklikler olduğunu göstermektedir.
Bilim insanları, uzun zamandır, alanın gücündeki bu kısa vadeli değişikliklerin, gezegenin dış çekirdeğindeki aktiviteden etkilendiğini düşünüyordu. Bu yeni çalışma, uzun zamandır aranan kanıtı sağlayabilir. Çalışma yazarları, 1999 ve 2021 yılları arasında ESA’nın Swarm uydu görevi tarafından toplanan 20 yıldan fazla manyetik alan verisini inceledi. Swarm, Dünya’nın çekirdeğinden, kabuğundan, okyanuslarından ve atmosferinden gelen manyetik sinyalleri ölçmek için konuşlandırılmış üç özdeş uydudan oluşan bir filodur. Ekip, bu uydu verilerini, yer tabanlı sensörler tarafından alınan daha önceki manyetik alan ölçümleriyle birleştirdi ve daha sonra jeodinamoyu veya Dünya’nın dış çekirdeğindeki konvektif sıvı akışını simüle etmek için bir bilgisayar modeli kullandı. Bu birleşik ölçümler sayesinde ekip, gezegenin çekirdeğinde ilk kez Magneto-Coriolis dalgalarının varlığını tespit etti.
