Hayalet Adalar: Gizemli Kara Kütleleri
İnsanlar, denize açıldıkları ilk andan itibaren, karşılaştıkları adaları ve kara kütlelerini haritalamaya başladılar. Ancak yüzyıllar boyunca keşfedilen pek çok ada, okyanuslarda kaybolmuş gibi görünmektedir. Bu adalar, “hayalet adalar” olarak adlandırılmaktadır ve çeşitli nedenlerle ya kaybolmuş ya da aslında hiç var olmamış olabilirler. Aşağıda, bu meşhur hayalet adalardan dört tanesini, Hy-Brasil, Antillia, Bermeja ve Sandy Island’ı inceleyeceğiz.
Hy-Brasil
Hy-Brasil, İrlanda’nın batı kıyısında yer alan en ünlü hayalet adalardan biridir. İsmi Brezilya ile benzerlik taşısa da, Hy-Brasil’in Atlantik Okyanusu’nda yalnız duran sisle kaplı bir kaya olduğu söylenmektedir. Ada ilk olarak 1325 yılında tanımlanmış ve haritalara eklenmiştir. Ancak sonraki haritalama çabaları, adanın tam konumu hakkında belirsizlikler yaratmıştır. Yalnızca yedi yılda bir ortaya çıktığını iddia eden bazı kişiler, sisler arasında kaybolan kayaya doğru yelken açtıklarını ancak karaya hiç ulaşamadıklarını ifade etmişlerdir.
Kaptan John Nisbet‘in hikayesinde, adayı görmekle kalmayıp, mürettebatıyla birlikte orada mahsur kaldığı anlatılmaktadır. Adanın bir kale içerdiğini ve çoğunlukla ıssız olduğunu belirten kaptan, adada cömert bir ziyafet sırasında eski tarihini anlatan “yaşlı bir beyefendi” ile karşılaştığını iddia etmiştir. 1497’de adayı görmeden Kuzey Amerika’ya ulaşan John Cabot tarafından yönetilen yolculuk da dahil olmak üzere, 15. yüzyılın sonlarında Hy-Brasil’i bulmak amacıyla Bristol limanından ayrılan birçok keşif gezisi boş döndü. Haritalar, 1865’te adayı göstermeyi durdurmuştur. Hy-Brasil görüldüğüne dair iddialara ve Nisbet’in ilginç hikayesine rağmen, birçok kişi tarafından var olmayan bir ada olarak değerlendirilmektedir.
Antillia
Antillia, Yedi Şehirler Adası olarak da bilinir ve MS 1. yüzyıldan bu yana Atlantik Okyanusu’nda çeşitli yerlerde tanımlanmıştır. Ancak, 1424’te haritalarda ilk kez yer aldığında, Portekiz ve İspanya’nın batısına ve Azor takımadalarının hemen batısına yerleştirilmiştir. Paolo Toscanelli‘nin, adayı Azorlar’a bitişik konumda gösteren 1474 tarihli haritası, Kristof Kolomb’un Hindistan’a giden batı rotasında burada bir mola verme planına yol açmıştır. Kolomb, Azor adalarına başarıyla ulaşırken, yolculuğu sırasında Antillia ile karşılaşmamıştır. Yolculuğuna devam ederek, bunun yerine Amerika kıyılarındaki bir takımadaya Antiller adını vermiştir.
Ayrıca, Portekiz Kralı V. Afonso‘nun 1475 tarihli mektubunda da adaya, “Yedi Şehir ve [batı Atlantik Okyanusu’ndaki] diğer nüfuslu adaları” vermesiyle bahsedilmiştir. 1492’den sonra Kuzey Atlantik, daha popüler bir yelken rotası haline geldikçe, ada yeni haritalardan kaybolmaya başlamış ve Antillia’nın gizemi Orta ve Kuzey Amerika ile ilişkilendirilmeye başlanmıştır. Adanın son görünümü, 1631’de Hondius’un dünya haritasında yer almıştır.
Bermeja
Bermeja, ilk olarak 1539’da haritalarda görünen Meksika kıyılarındaki küçük bir ada olarak tanımlanmıştır. Sarımsı kırmızı bir toprağa sahip 80 kilometrekarelik bir alan olarak tarif edilmiştir. Ada, 16. ve 17. yüzyıllar arasındaki haritalarda yoğun bir şekilde yer alırken, 18. yüzyıldan sonra daha seyrek görünmeye başlamış ve en son 1921’de Meksika Cumhuriyeti Coğrafi Atlası’nda yer bulabilmiştir. 16. yüzyıldan bu yana onaylanmış bir gözlem olmaması nedeniyle, Bermeja’nın da diğer hayalet adalar gibi hiç var olmadığı varsayılabilir. Ancak Meksika kıyılarına olan iddia edilen yakınlığı, 2009’da siyasi bir karışıklığa yol açmıştır.
1997’de Meksika Körfezi’ndeki uluslararası su bölgeleri ile ilgili tartışmada, ABD ve Meksika, Bermeja’nın bulunduğu düşünülen uluslararası suların Hoyos de Dona bölümünü bölmeyi planlamıştır. Bermeja gerçekten var olsaydı, Meksika’nın deniz sınırlarını genişletecek ve bu bölgedeki petrol yataklarının haklarını verecekti. Meksika hükümeti, Bermeja’nın varlığını kanıtlamak için araştırma gemileri gönderdi. Ancak yapılan aramalar adayı bulamadı ve Bermeja’nın var olmadığını kabul eden bir anlaşma imzalandı. Petrol arama çalışmalarının ertelenmesi nedeniyle, adanın yerini tespit çalışmaları, gecikme süresinin dolmak üzere olduğu 2009 yılında yeniden başlatıldı. Üç resmi inceleme, herhangi bir kara kütlesi bulmak amacıyla suyu taramak için ileri teknolojiler kullanarak Hoyos de Dona’nın derinliklerine tekrar daldı. İnceleme sonuçları, bir kez daha Bermeja’ya dair herhangi bir kanıt bulamadı. Adanın yokluğu, Meksika’nın 22,5 milyar varillik petrol hakkını kaybetmesine yol açtı ve bu durum, adanın petrol haklarını elinde tutmak amacıyla ABD hükümeti tarafından yok edildiğine dair bir komplo teorisini doğurdu.
Sandy Island (Kumlu Ada)
Sandy Island, Kaptan James Cook‘un Avustralya’nın doğu kıyısındaki bir “kumlu ada” olarak tanımladığı notlarda ilk kez 1776’da ortaya çıkıyor. Sandy Island, tam koordinatlarının ilk kez 1876’da bir balina gemisi tarafından kaydedilmesinin ardından 200 yıl boyunca haritalarda görünmeye devam etti. Adanın varlığına dair şüpheler, 20. yüzyılda haritalarda “varlığı şüpheli” anlamına gelen “ED” harfleri ile etiketlenmesiyle başlamıştır. Ancak, Pasifik’te yelken açanlar Sandy Island’ı gösteren pikselli alandan kaçınırken, ada Google Haritalar’da hâlâ görünüyordu.
2000 yılında, amatör radyo meraklıları Sandy Island’ı bulmak için yola çıktılar ancak adayı bulamadılar; bu durum, adanın sahte olduğuna dair düşünceleri pekiştirdi. 2012 yılında Kaptan Fred Stein ve deniz jeoloğu Maria Seton, mürettebatını sudaki engellere karşı dikkatli olmaları konusunda uyararak adanın bulunduğu alanın üzerinden geçti. Google Haritalar’da bir kara kütlesinin gösterilmesine rağmen, gemi hiçbir engelle karşılaşmadan doğrudan “Sandy Island”ın üzerinden geçti. Bu yolculuk sonucunda, ada resmi olarak “keşfedilmemiş” olarak etiketlendi ve Google Haritalar’dan kaldırıldı.
Bu dört ada, tarih boyunca var olan yüzlerce hayalet adadan yalnızca birkaçı. Tarihte daha pek çok gizemli hayalet ada bulunmaktadır. Bu adaların çoğu, doğal afetler veya yükselen deniz seviyeleri nedeniyle kaybolmuş veya en başından beri hiç var olmamış olabilir. Ancak, bu adalardan bazıları hâlâ yeniden keşfedilmeyi bekliyor olabilir.
