James Webb Uzay Teleskobu ile Yeni Keşifler
James Webb Uzay Teleskobu, gök bilimcilerin, teorik olarak var olmaması gereken çok eski galaksileri ve başka türlü tespit edilemeyecek gök cisimlerini keşfetme yeteneğini artırdı. Son dönemde, araştırmacılar, Kozmik Evrim Erken Yayın Bilimi (CEERS) Araştırması kapsamında, şimdiye kadar keşfedilen en uzak aktif süper kütleli kara deliği ortaya çıkardılar.
Bu kara deliğe CEERS 1019 adı verildi ve James Webb’in çektiği yakın ve orta kızılötesi görüntüler sayesinde varlığı tespit edildi. CEERS 1019’un, Büyük Patlama’dan yalnızca 570 milyon yıl sonra oluştuğu ve yaklaşık 9 milyon güneş kütlesine sahip olduğu saptandı. Teleskopun sağladığı veriler, bu kara deliğin büyük miktarda gaz tükettiğini ve yeni yıldızların oluşumunu tetiklediğini gösteriyor.
New York’taki Rochester Teknoloji Enstitüsü’nden CEERS ekibinin üyesi Jeyhan Kartaltepe, “Bir galaksi birleşmesi, bu galaksinin kara deliğindeki aktiviteyi artırmaktan kısmen sorumlu olabilir ve bu aynı zamanda yıldız oluşumunun hızlanmasına da yol açabilir” dedi. CEERS 1019’daki kara delik, daha önce keşfedilen diğer aktif süper kütleli kara deliklerden çok daha küçük bir kütleye sahip. Genellikle bu tür gök cisimleri, güneşin kütlesinin 1 milyar katından fazlasını içerirken, CEERS 1019, güneş kütlesinin yaklaşık 4,6 milyon katı olan galaksimizin merkezindeki kara deliğe daha çok benziyor.
NASA, bilim insanlarının evrende daha küçük kara deliklerin var olması gerektiğini uzun zamandır bildiklerini, ancak James Webb faaliyete geçene kadar bunların varlıklarını doğrulamakta zorluk çektiklerini belirtiyor. Hatta CEERS Araştırma ekibi, verileri aracılığıyla iki eski ama küçük kara delik daha keşfetti. Bu kara deliklerden CEERS 746, Büyük Patlama’dan 1 milyar yıl sonra, CEERS 2782 ise 1,1 milyar yıl sonra var olduğu tespit edildi.
Diğer gözlem araçlarıyla bakıldığında, bu kara delikler sıradan yıldız oluşturan galaksiler gibi görünmektedir. Ayrıca gökbilimciler, şu anda James Webb’in verilerini kullanarak bulunan başka uzak kara delikleri de incelemekte, dolayısıyla CEERS 1019’un rekoru ilerleyen zamanlarda değişebilir. Austin’deki Texas Üniversitesi’nden CEERS ekibi lideri Steven Finkelstein, “Şimdiye kadar, erken evrendeki nesneler hakkındaki araştırmalar büyük ölçüde teorikti. Webb ile kara delikleri ve galaksileri çok uzak mesafelerden görmekle kalmıyor, aynı zamanda artık onları doğru bir şekilde ölçmeye de başlıyoruz. Bu teleskopun muazzam gücü burada ortaya çıkıyor” dedi.
Bilim insanları, bu kara deliğin evrenin başlangıcından bu kadar kısa bir süre sonra nasıl oluştuğunu açıklamakta hâlâ zorluk çekiyor. Ancak gelecekte, Webb’in sağladığı verilerin, onlara erken kara deliklerin nasıl oluştuğunu anlamaları için gerekli bilgileri sağlayabileceği düşünülmektedir.
