Londra’da Şaşırtıcı Bir Olay: Donmuş Balığın Hayata Dönüşü
Kısa bir süre önce Londra’da, donmuş balık satın alan bir kadın, birkaç gün sonra balıklardan birinin solungaçlarında nefes alıyormuş gibi hareket ettiğini görünce hayatının şokunu yaşadı. Cindy Lao adlı kadın, bu ilginç durumu partneri Paul Lewis-Borman ile paylaştı ve Paul, balığı kurtarmayı düşündü. Ancak Cindy, balığı bir küvette tutması için Paul’u ikna etti.
Paul, Metro’ya yaptığı açıklamada, “Sazan bir süre cansız durdu, ancak 20 dakika sonra solungaçları kesinlikle hareket ediyordu” dedi. İkili, şimdi bu ilginç duruma “Lazarus” adını verdikleri balığın, o zamandan beri başka bir kadının koi balığı havuzuna yerleştirildiğini belirtti. Bu olay oldukça garip görünse de, donmuş bir balığın hayata dönmesi, doğada bazı türlerin bu tür aşırı koşullara dayanabilme yetenekleri ile açıklanabilir.
Haberlerde belirtilene göre, balık, donma sıcaklıklarında ve oksijen eksikliği olan ortamlarda hayatta kalmakta özellikle başarılı olan bir havuz sazanıydı. Sazanlar, göllerin donması ve bu nedenle oksijensiz (oksijen eksikliği olan) sularda birkaç ay boyunca hayatta kalabilme yeteneğine sahiplerdir. Donmuş ortamlarda, balıklar oksijensiz kaldıkları durumlarda zehirli laktik asidi etanole çevirerek solungaçlarından yavaşça yayılmasını sağlıyorlar.
Liverpool Üniversitesi’nden evrimsel fizyolog Dr. Michael Berenbrink, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Kuzey Avrupa habitatlarında birkaç ay sürebilen buzla kaplı göllerde oksijensiz suda geçirdikleri süre boyunca, göl balıklarındaki kandaki alkol konsantrasyonları 100 mililitrede 50 mg’ın üzerine çıkabiliyor ki bu, bu ülkelerde alkollü araç kullanma sınırının üzerinde” diye belirtiyor. Dr. Berenbrink, “Ancak bu, insanlar da dahil olmak üzere diğer omurgalılar oksijensiz kaldıklarında metabolik son ürün olan laktik asitle doldurmaktan çok daha iyi bir durum.” şeklinde devam ediyor.
Elbette, aylarca sürebilen bir süre boyunca oksijensiz kalmanın tamamen zararsız olduğunu söylemek mümkün değil. Sazanların labirentleri ezberleme yeteneklerini ve onları oksijensiz bir tanka yerleştirmeden önce ve sonra gezinme becerilerini test eden bir çalışma, “orta derecede beyin hasarı” yaşadıklarını, ancak oldukça hızlı bir şekilde iyileştiklerini ortaya koydu. Cindy ve Paul’ün balığının ne kadar süre donmuş olduğu tam olarak bilinmiyor, ancak tamamen katılaşarak donmuş olmadığını varsayarsak, bu tür bir hayatta kalma durumunun mümkün olduğu söylenebilir.
Eğer balık tamamen katı halde donmuş olsaydı, bu olay çok daha dikkat çekici bir hal alırdı. 2022’de yapılan bir araştırma, “Bildiğimiz kadarıyla havuz sazanlarının donmaya dayanabileceğini gösteren hiçbir deney yapılmamıştır” diye belirtiyor. Araştırmacılar, “Küçük göletlerin dip çökeltilerinde uyuşukluk sırasında havuz balıklarının etanolün donma noktasını düşürücü etkileriyle kış anoksisinde hayatta kalması mümkün olabilir” ifadesinde bulunuyor ve ekliyor: “En az dört amfibi gibi başka omurgalılar ve donmayı tolere eden bazı sürüngenler de bulunmaktadır.”
