Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışmalar devam ederken, Rusya’nın vakum bombası veya yakıt-hava patlayıcı bombaları olarak bilinen termobarik silahları kullanma ihtimali konusunda endişeler artmaktadır. Basında sıklıkla yer bulan bu tür silahların ne olduğu ve etkileri üzerine düşünmek oldukça önemlidir. (Bu makalenin ardından “Taktik Nükleer Silah Nedir?” başlıklı yazıya da göz atabilirsiniz.)
Reuters’in haberine göre, Ukrayna’nın ABD Büyükelçisi Oksana Markarova, Rus güçlerinin geçtiğimiz Pazartesi gecesi Ukrayna’ya karşı vakum bombası kullandığını iddia etti. Ayrıca, CNN muhabirleri, Rusya’nın Belgorod şehrinin güneyinde, Ukrayna sınırına yakın bölgelerde termobarik savaş başlıklı roketler fırlatabilen TOS-1 veya TOS-1A Çoklu Roketatar sisteminin görüntülerini paylaştı. Ancak şu ana kadar, Ukrayna işgalinde termobarik silahların kullanıldığını kesin bir şekilde kanıtlayan bir bilgi bulunmamaktadır.
Vakum bombalarının olası kullanımı, özellikle sivillere yakın kentsel alanlarda, geleneksel patlayıcılardan çok daha yıkıcı sonuçlar doğurabilme potansiyeli nedeniyle son derece endişe vericidir.
- Taktik Nükleer Silah Nedir, Stratejik Nükleer Silahtan Nasıl Ayrışıyor?
Journal of Military and Veterans’ Health dergisine göre, termobarik mühimmat, patlama alanında bir buhar oluşturarak geleneksel patlayıcılara göre çok daha fazla ısı ve basınç üretmektedir. Termobarik mühimmat, ilk olarak bir aerosol bulutunu belirli bir alana yayarak çalışır. Bu bulut, nesnelerin etrafından dolaşarak yapıların çatlaklarına ve boşluklarına nüfuz eder. Daha sonra bu bulut, yüksek sıcaklıkta bir patlama ile tetiklenir. Bu patlama, yalnızca güçlü bir patlama dalgası oluşturmakla kalmaz, aynı zamanda patlama alanındaki tüm oksijeni hızla tüketir. Ortaya çıkan vakum, çevresindeki sabit nesneleri bu boşluğa “çekme” gücüne sahiptir.
Bu vakum, yakındaki insanların akciğerlerini ve kulak zarlarını yırtacak kadar güçlüdür. Eğer bir kişi bombaya yeterince yakınsa, bu tür bombalar ciddi yaralanmalara yol açabilir; pulmoner, kardiyovasküler, işitsel, gastrointestinal ve merkezi sinir sisteminde birçok potansiyel olarak ölümcül hasar meydana gelebilir. Özellikle sivillerin yoğun olarak bulunduğu bölgelerde kullanıldığında, bu silahın etkileri son derece yıkıcıdır. Aerosol bulutu, yapıların çatlaklarına ve boşluklarına girebildiğinden, vakum bombalarının kentsel alanlardaki kullanımı, bina bloklarını saniyeler içinde harabeye çevirebilir.
Termobarik silahların tarihi, II. Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde savaşan Alman Ordusuna kadar uzanmaktadır. Ancak, o tarihten bu yana bu teknoloji önemli ölçüde geliştirilmiş ve dünya genelinde birçok ülkenin ordusu tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Örneğin, ABD, Doğu Afganistan’daki El Kaide’ye karşı termobarik silahlar kullandığını kabul etmiştir. Ayrıca, İngiltere, Çin, Hindistan ve Rusya’nın da askeri envanterlerinde bu tür mühimmat bulundurduğuna inanılmaktadır.
Termobarik silahların kullanımı, Uluslararası Af Örgütü gibi sivil toplum kuruluşları tarafından sıkça eleştirilmekte, ancak uluslararası hukuk kapsamında savaşta açıkça yasaklanmamıştır.
